Als mens vallen we vaak ten prooi aan myopie. We vergeten de complexiteit van het leven en de natuur en focussen ons maar op één oplossing. Vaak is dit de meest gemakkelijke optie en wanneer iets goed is voor je, dan is meer hiervan beter! Geldt dit ook voor vitamine D3?

Vitamine D3 suppletie is helaas ook slachtoffer geworden van deze typisch menselijke gedachtegang. Vitamine D3 lijkt wel het meest universele supplement ter wereld te zijn. Iedereen van ouderen tot atleten en zelfs pasgeboren baby’s moeten aan de vitamine D3.

Vitamine D3 is naar onze mening een waardevol supplement maar zijn super hoge doseringen wel zinvol, vertelt men wel alle details en gaan we weer voorbij de complexiteit?

Klein detail! Vitamine D3 Sulfaat versus vitamine D3

Op het moment dat de huid wordt blootgesteld aan de ultraviolette stralen uit de zon, in het specifiek UVB, wordt er vitamine D3 sulfaat (cholecalciferol sulfaat) geproduceerd. In tegenstelling tot wat velen claimen is dit niet dezelfde vorm als vitamine D3 (cholecalciferol) uit voedingssupplementen, deze is namelijk niet gesulfateerd.

Dit is een erg belangrijk onderscheid dat je normaal gesproken niet terug vindt in artikelen over vitamine D3. Men scheert vitamine D3 suppletie met zon blootstelling namelijk graag over één kam. Populaire termen zoals “zon-vitamine” of “zonlicht in een potje” zijn hiervan het gevolg. Dit is niet helemaal correct omdat de gezondheidseffecten van vitamine D3 uit zonlicht niet één op één door vertaald worden naar vitamine D3 supplementen.

Het verschil tussen beide vitamine D3 vormen zit onder andere in het gegeven dat vitamine D3 sulfaat water oplosbaar is en “gewone” vitamine D3 niet. Hierdoor heeft vitamine D3 sulfaat een groter bereik in het lichaam.

Naast de biochemische eigenschappen is ook de biochemische werking verschillend. Zo doet vitamine D3 sulfaat niets met het calciumtransport terwijl vitamine D3 dit wel doet. Het lijkt juist ook de sulfaat vorm van vitamine D3 te zijn die verantwoordelijk is voor de effecten op onder andere het immuunsysteem, gemoedstoestand en hart- en vaatstelsel. Het sulfaat molecuul speelt hier overigens ook een belangrijke rol in en niet alleen het D3 gedeelte is goed voor je.

Wanneer men gezondheid vanuit een evolutionair perspectief benadert dan is het duidelijk dat de mens sinds het begin vitamine D3 vanuit de zon geleverd kreeg, een beetje via de voeding, maar niet via een geconcentreerde en geïsoleerde orale inname. Het is daarom logisch om te vermoeden dat er een verschil is. In de biologie draait het vaak om de details en vitamine D3 supplementen zijn dus geen vervanging van blootstelling aan zonlicht!

Vitamine D3 supplementen in de winter

Vooral in de herfst en winter worden er royale hoeveelheden vitamine D3 geslikt, de zon schijnt dan niet fel genoeg om via de huid D3 sulfaat aan te maken. Juist in deze periodes dalen de D3 concentraties langzaam in het lichaam.

De menselijke gedachtegang is dan bijna logischerwijs dat het aanvullen van de D3 concentraties extra belangrijk is. Maar hoe is het in het verleden gegaan, wat is het evolutionaire perspectief? Alle vet oplosbare vitamines (A, D, E en K) kunnen opgeslagen worden in het lichaam. In het geval van vitamine D is dat in het vetweefsel en de lever.

Onze voorouders waren, in tegenstelling tot de moderne mens, voldoende buiten in de lente, zomer en herfst om goede voorraden vitamine D3 op te bouwen in het lichaam. Deze concentraties waren voldoende om de winter door te komen. Wat precies de normale of natuurlijke bloedwaarden moeten zijn in de winter is ons niet helemaal duidelijk maar een seizoensgebonden variatie lijkt net als bij bijvoorbeeld de cholesterol huishouding en andere hormoon concentraties erg logisch.

Als vitamine D3 van nature het hoogste is in de zomer moet het dan niet op zijn laagste zijn in de winter? Ontregelen we het lichaam misschien als we hoge doseringen nemen in de winter? Een onderzoek uit 2009 lijkt hiervoor een belangrijke aanwijzing te geven. De conclusie uit het onderzoek luidt:

“The underlying mechanism for these metabolic abnormalities is that vitamin D is involved in the regulation of β-oxidation in WAT and directly suppresses the expression of UCP1 and UCP3 in BAT. These data unveil a novel aspect of vitamin D biology in regulation of energy metabolism.”

Met andere woorden vitamine D3 onderdrukt de expressie van de ontkoppelingseiwitten UCP 1 en UCP3 in bruinvet. Ontkoppelingseiwitten spelen een rol bij het reguleren van de lichaamstemperatuur door energie te gebruiken voor warmte productie in plaats van ATP productie, dit is natuurlijk erg fijn in de winter en dit wil je niet onderdrukken!

Als het sulfaat molecuul zoals eerder aangegeven ook belangrijke gezondheidseffecten heeft, die schijnbaar onterecht aan vitamine D3 worden toebedeeld, dan is het belangrijk om voldoende sulfieten via de voeding binnen te krijgen in de winter. Leg de focus niet alleen op vitamine D3 maar eet ook veel producten uit de zee, eieren, uien en knoflook. MSM als voedingssupplement is ook een goede bron.

Het lijkt erop dat met vitamine D3, net zoals met bijvoorbeeld voldoende melatonine, omega-3 vetzuren en magnesium, we alleen kunnen verwachten dat het lichaam optimaal functioneert als we onze evolutionaire verleden respecteren. Helaas is de wereld van vandaag de dag zo anders dat we wel verstandige keuzes en aanpassingen moeten maken op basis van het gehele plaatje.

Actieve vitamine D3

Voordat de vitamine D3 uit voedingssupplementen gebruikt kan worden door het lichaam moet het eerst omgezet worden door de nieren en de lever naar de “actieve” vorm calcitriol. Tijdens deze transformatie is magnesium een essentiële co-factor. Als er dus niet voldoende magnesium in het lichaam aanwezig is dan is het fysiologisch niet mogelijk om de actieve vorm van vitamine D3 te produceren.

Lukt het niet om de bloedwaarden van actieve vitamine D3 omhoog te brengen dan is meer nemen niet altijd de juiste oplossing en kijk eens naar magnesium. Gaan de bloedwaarden ook niet omhoog na een periode met magnesium suppletie, kijk dan goed naar de water inname. Magnesium is een hydrofiel molecuul en heeft voldoende water nodig om goed zijn werk te kunnen doen.

Een aanvullende diepere laag met betrekking tot de werking van vitamine D3 supplementen is uiteindelijk wat er gebeurt, na de omzetting naar actieve D3, bij de vitamine D3 receptor. Receptoren kunnen signalen van binnen of buiten de cel doorgeven wanneer een signaalmolecuul, in dit geval actieve vitamine D3, aan een receptor bindt. Door dit “sleutel en slot” mechanisme komen veel van de effecten tot stand.

Omdat de moleculaire structuur van vitamine D3 erg veel lijkt op die van calcitriol de “actieve versie” kan ook vitamine D3 aan de vitamine D3 receptor binden en daarmee de werking van actieve vitamine D3 blokkeren. Het lukraak innemen van hogere doseringen is daarom wederom niet verstandig, ook al is de toxiciteit van vitamine D3 laag.

Levertraan, is toch ook een vitamine D3 supplement?

De meest ideale manier van het verkrijgen van vitamine D3 is via directe blootstelling aan zonlicht. Daarnaast is het nemen van een goede levertraan of het eten van vitamine D3 rijk voedsel een andere goede en natuurlijke manier om vitamine D3 binnen te krijgen. In hele voedselbronnen is vitamine D3 in verhouding met andere voedingsstoffen en dit waarborgt de natuurlijke balans.

Geïsoleerde vitamine D3 supplementen voor algemeen gebruik met een verstandige dosering tot 1000 IE zijn bewezen effectief maar wel minder “natuurlijk”. Voor specifieke indicaties of individuele situaties kan afhankelijk van de persoonlijke context gekozen worden voor afwijkende doseringen. Hierbij geld meten = weten. Laat bovendien het meest optimale niet de vijand zijn van jouw gezondheid.