Bijna iedereen heeft weleens gehoord van aminozuren. Maar wat is een aminozuur nou precies? En wat hebben aminozuren te maken met onze gezondheid en het goed functioneren van ons lichaam? Hieronder lees je alles wat je nog niet wist over de ‘bouwstenen van ons lichaam’

Stel je voor: je wil een huis bouwen. Daarvoor heb je verschillende bouwmaterialen nodig, zoals bakstenen, cement en hout. Zo werkt het eigenlijk ook met ons lichaam: dat is opgebouwd uit verschillende moleculen. Aminozuren zijn één van de belangrijkste bouwmaterialen voor ons: Ze zijn de basis van vele andere moleculen, die uiteindelijk zorgen dat we onder andere rechtop kunnen staan, kunnen bewegen en kunnen overleven. Kortom: geen leven zonder aminozuren!

De amino- en de zuurkant

Zoals gezegd is een aminozuur een molecuul. Moleculen zijn kleine deeltjes, die je kan vergelijken met lego-bouwstenen. De naam ‘amino- zuur’ is afgeleid van de twee kanten van het molecuul: de amino kant (die zie je hier links op het plaatje) en de zuurkant (rechts op het plaatje). Naast deze twee kanten, heeft elk aminozuur ook een zogenaamde ‘functionele groep’. Dit is eigenlijk een ander molecuul, dat aan het aminozuur is geplakt. Deze is aangegeven met “R” in het plaatje hieronder. Er bestaan 20 van zulke functionele groepen, en dat betekent ook dat er 20 verschillende aminozuren bestaan.

Kettingen maken

Het bijzondere van een aminozuur, is dat je lichaam de ‘zuurkant’ vast kan maken aan de amino-kant van een ander aminozuur. Op die manier kan je gemakkelijk kettingen van aminozuren maken. Een kleine ketting, van een paar aminozuren, kan dienst doen als hormoon. Een ketting van meer dan 20 aminozuren noemen we een eiwit.

Bio-logisch toch?

Eigenlijk is het dus heel logisch: Alle levende wezens hebben aminozuren nodig om in leven te blijven. Daarvan knutselen ze allerlei stoffen, die nodig zijn om goed te kunnen functioneren. Dat is pure biologie. Hieronder geef ik twee voorbeelden van aminozuren als bouwstoffen in ons lichaam: als eerste het aminozuur tryptofaan en daarna het eiwit hemoglobine.

Blij zijn met tryptofaan

Onze hersenen gebruiken het aminozuur tryptofaan om het stofje serotonine te maken. Serotonine is betrokken bij veel processen in de hersenen, en zorgt er over het algemeen voor dat we lekker in ons vel zitten. Als we te weinig tryptofaan via onze voeding binnenkrijgen heeft dat dus een keerzijde.

Ademhalen met hemoglobine

Het eiwit hemoglobine is opgebouwd uit een aantal eiwitketens (kettingen) van in totaal 574 aminozuren. Deze aminozuren vouwen op zo’n manier in elkaar, dat ze – samen het het ijzer in ons bloed – goed zuurstof kunnen binden. Onze rode bloedlichaampjes bevatten veel hemoglobine-eiwitten. Zo kunnen ze zuurstof vanuit de longen transporteren door ons lichaam, en dat afleveren op de plekken waar het nodig is.

Waar komen aminozuren vandaan?

Aminozuren haal je – net als andere bouwstoffen – uit je voeding. Vaak eet je ze in de vorm van eiwitten. Deze eiwitten worden dan door je darmen afgebroken tot aminozuren en opgenomen door het bloed, om elders in je lichaam weer een functie te vervullen. Ook kun je losse aminozuren innemen in de vorm van supplementen.

Welke aminozuren zijn belangrijk?

Van de 20 aminozuren kan ons lichaam er 12 zelf maken. De overige 8 moeten we halen uit onze voeding. Dit zijn de aminozuren fenylalanine, valine, threonine, tryptofaan, methionine, leucine, isoleucine, lysine, en histidine. Dit worden ook wel de ‘essentiële aminozuren’ genoemd.

Mensen met een normaal eetpatroon krijgen meestal genoeg essentiële aminozuren binnen om goed te functioneren. Een goede spijsvertering en een adequate productie van maagzuur is hierbij echter wel cruciaal. Sommige mensen kunnen bepaalde aminozuren minder goed opnemen. In dat geval kan het geen kwaad om kant-en-klare essentiële aminozuren in te nemen.

Ook voor specifieke indicaties en/of speciale doeleinden kun je losse aminozuren nemen. Een aantal populaire aminozuren zijn L-Theanine, L-Arginine, L-Tyrosine, L-Tryptofaan en L-Taurine.

Naast losse aminozuren zijn ook de vertakte keten aminozuren, L-Leucine, L-Isoleucine en L-Valine (BCAA’s), erg populair. Vooral sporters die op zoek zijn naar extra herstel maken hier volop gebruik van.

Door: Toine Wilke, voedingswetenschapper, biochemicus en zeewier expert.