Kan atmosferische druk onze gezondheid beïnvloeden?
Het korte antwoord: ja, dat kan.
Ons lichaam bestaat uit vloeistoffen en gassen. Als de druk in de atmosfeer stijgt en daalt, doet de druk die op je lichaam wordt uitgeoefend dit ook. Lage atmosferische druk veroorzaakt een drukverschil tussen de atmosfeer om ons heen en de lucht in ons lichaam. Dit kan leiden tot hoofdpijn, gewrichtspijnen, slaapstoornissen en andere biochemische veranderingen. Atmosferische druk kan aldus je gezondheid, fysiologie, gevoel van welzijn en gedrag beïnvloeden.
In planten kan hypobarische stress (lage atmosferische druk) zelfs genexpressieprofielen veranderen. Of dit ook bij mensen het geval is, blijft vooralsnog onduidelijk, maar het laat zien dat biologische systemen op meetbare manieren reageren, zelfs op kleine veranderingen in atmosferische druk.
Atmosferische druk is niet het enige weerfenomeen dat ons lichaam beïnvloedt. Studies suggereren dat een blikseminslag in de buurt het risico op hoofdpijn of migraine tot 30% verhoogt.
Barometrische druk is een maat voor de atmosferische druk, ofwel het gewicht van de atmosfeer boven de grond. Een barometer wordt gebruikt om deze druk te meten, deze wordt gegeven in eenheden kwik. Op zeeniveau is de luchtdruk 760 mm kwik. Een barometer meet druk van de atmosfeer afgezet teven grondwaarden zodat deze verschillend zijn op verschillende hoogtes.
Hoge druk laat de atmosfeer vallen naar het grondoppervlak, waardoor bewolking afneemt en heldere, droge weersomstandigheden ontstaan. Lage druk treedt op wanneer de grond warm is, waardoor de oppervlaktelucht wordt verwarmd en deze opstijgt. Naarmate de lucht uitzet koelt deze ook af. Warmere lucht houdt meer waterdamp vast dan koelere lucht. Een lagere luchttemperatuur doet de lucht condenseren, waardoor regen of storm ontstaat.
Terwijl de druk in de atmosfeer stijgt of daalt, gebeurt hetzelfde met de druk tegen je lichaam en in je sinussen. Een front met lage luchtdruk kan ervoor zorgen dat delen van je lichaam opzwellen. Sommige mensen zijn gevoeliger voor drukveranderingen dan anderen. Ouderen en mensen die chronische stress ervaren, staan erom bekend gevoeliger te zijn.
Ons hoofd bevat sinussen die gevuld zijn met lucht, die normaal in evenwicht is met de luchtdruk. Echter, plotselinge veranderingen in de luchtdruk veroorzaken een drukverschil tussen de omgevingslucht en onze met lucht gevulde sinussen. Dit kan hoofdpijn en zelfs migraine veroorzaken.
Gewricht en zenuwen
Wist je dat mensen met artritis (gewrichtspijn) en neuropathie (zenuwpijn) negatieve effecten kunnen ervaren als de luchtdruk daalt? De theorie is dat verschuivingen in atmosferische druk samentrekkingen van pezen, spieren, zenuwen en littekenweefsel kunnen veroorzaken, wat pijn kan stimuleren.
Bovendien kan het, samen met lage temperaturen, de vloeistof in de gewrichtszakken dikker maken. Op deze manier kunnen mensen met artritis meer stijfheid en moeilijkheden ervaren bij het bewegen. Tot slot houdt slecht weer mensen binnen, wat leidt tot minder beweging; en inactieve gewrichten geven meer pijn en stijfheid. Deze weer-gerelateerde pijn in gewrichten en zenuwen staat bekend als meteoropatie.
Hart
Hoe zit het met je hart? Wanneer de barometrische druk afneemt, worden je bloedvaten smaller, zodat er meer druk nodig is om de bloedstroom door de kleine aderen en slagaders te forceren, wat je bloeddruk verhoogt. Bloeddruk kan ook stijgen als gevolg van lagere temperaturen of plotselinge weersveranderingen, zoals tijdens een storm.
Lage luchtdruk verdikt ook het bloed. Met andere woorden, als het koud wordt, stijgt je bloeddruk en wordt je bloed dikker. Deze combinatie kan heel goed een van de redenen zijn dat het aantal hartaanvallen in de winter bijna dubbel zo hoog is dan in de zomermaanden!
Dikker bloed kan er ook voor zorgen dat je bloed glucose (suiker) niveaus dalen, wat kan leiden tot migraine, duizeligheid en vermoeidheid. Hier is een medische term voor: “lage-luchtdrukmoeheid” (low barometric pressure fatigue). Dit omvat het fenomeen van lage bloedsuikerspiegel als gevolg van weersveranderingen, meestal lage atmosferische druk.
Slaap
Je denkt misschien dat een goede nachtrust alle gezondheidsproblemen zal verlichten. Maar dat is niet altijd helemaal waar. Weersveranderingen beïnvloeden ook je slaappatroon. Koele lucht kan je helpen om beter te slapen, maar een onweersbui veroorzaakt door lage luchtdruk kan het tegenovergestelde resultaat hebben. Donder, bliksem en slecht weer kunnen je angst verhogen en je slaap verstoren door harde geluiden en fel licht tijdens je nachtrust. Bovendien kan lage luchtdruk de symptomen van slaap obstructieve apneu verergeren, een aandoening die wordt gekenmerkt door een moeilijke ademhaling tijdens het slapen.
Insecten
Insecten veranderen hun paringsgedrag wanneer de luchtdruk daalt, wat vaak voorafgaat aan regen, of het signaleert sterke wind wanneer de luchtdruk stijgt. Het is onlangs ontdekt dat op dagen van dalende luchtdruk, mannelijke kevers minder geneigd zijn om te reageren op vrouwelijke feromonen, hetgeen normaliter het paringsgedrag reguleert. Deze bevindingen waren niet verrassend voor onderzoekers die al jaren insecten bestuderen. Joop van Lanteren, een entomoloog aan de Universiteit van Wageningen en het Research Centrum, zet experimenten met levende insecten voor een paar dagen in de wacht als het weer slecht is, omdat de insecten zich dan anders dan normaal gedragen.
Atmosferische druk is een abiotische factor
Abiotische factoren zijn de niet-levende delen van de natuurlijke omgeving die vaak een grote invloed kunnen hebben op levende organismen. Abiotische factoren zijn water, zonlicht, zuurstof, bodem en temperatuur.
Biotische factoren zijn alle levende elementen binnen een ecosysteem, zoals planten en dieren. Deze levende dingen werken op veel manieren met elkaar samen. Biotische factoren en hun interacties worden veelal onderverdeeld in drie groepen: producenten, consumenten en reducenten.
Concluderend kan een lage luchtdruk in combinatie met lage temperatuur, weinig zonlicht, plotselinge weersveranderingen en andere abiotische factoren je lichaam op verschillende manieren beïnvloeden, met gevolgen variërend van verhoogde gewrichtspijn en hoofdpijn tot verhoogde bloeddruk en slaapproblemen. Dus als je je niet goed voelt, overweeg dan ook of een natuurlijke kracht de oorzaak kan zijn. Leun, nadat je deze blog hebt gelezen, eens achterover en ga na hoe en in welke mate de natuur ons beïnvloedt en probeer zo goed mogelijk voorbereid te zijn op het weer en de komende seizoenen. Studies en experimenten op zoogdieren moeten misschien beter rekening houden met abiotische factoren zoals atmosferische druk en temperatuur, zoals reeds gedaan wordt binnen de insectenstudies.
