Ketogeen

Wat zijn ketonen?

Ketonen zijn in water oplosbare moleculen die in de lever worden aangemaakt op het moment dat het lichaam vet in plaats van suiker gaat verbranden. Wanneer het lichaam voornamelijk koolhydraten en minder vetten en eiwitten binnenkrijgt, gebruikt het koolhydraten omgezet in glucose als brandstof. Echter, als er weinig glucose in het lichaam is, bijvoorbeeld bij de beperking van de voedselinname, wanneer er een langdurige fysieke inspanning wordt geleverd, of wanneer je een streng koolhydraatarm of ketogeen dieet volgt, gaat je lichaam van de verbranding van suiker over op de verbranding van vet. De lever zet vetzuren uit lichaamsvet om in ketonen en brengt deze in de bloedbaan, waarna hersenen, spieren en andere weefsels deze ketonen vervolgens als brandstof gebruiken. Je lichaam kan dan in een staat van ‘ketose’ komen, een welbekend fenomeen voor mensen die ooit een ketogeen dieet hebben gevolgd. Het is de staat waarin je ook wordt geboren en de staat waarin onze vroege voorouders vaak verkeerden, aangezien zij van nature te maken hadden met langere periodes zonder eten en hun dieet voornamelijk uit vetten en eiwitten bestond. Ketonen of ketonlichamen kunnen de bloed-hersenbarrière passeren en worden door onze hersenen gebruikt om lange vetzuurketens aan te maken.

Ideeën achter ketogeen eten

In de tweede helft de 20e eeuw werd door voedingsexperts en mensen die gezond wilden leven het eten van vetten voornamelijk gemeden, terwijl er nauwelijks kritisch werd gekeken naar koolhydraten. Bij het ketogeen dieet staat het eten van gezonde, onverzadigde vetten juist centraal en worden koolhydraten beperkt. Dit dieet kent de laatste jaren een echte opmars, maar is allesbehalve een nieuwe ontwikkeling. Al sinds 500 voor Christus werden vormen van vasten en diëten die het stofwisselingsmechanisme van vasten nabootsen, ingezet als manieren om de gezondheid te ondersteunen. Het koolhydraatarme dieet is in feite geïnspireerd op het voedingspatroon dat mensen eeuwen geleden hadden. Er bestonden vroeger amper koolhydraatrijke producten en mensen kwamen voornamelijk aan voedsel door op dieren te jagen en door bessen, noten, zaden en kruiden uit de wilde natuur te oogsten. Pas laten begon men tarwe, graan, aardappelen en rijst te verbouwen. In die tijd konden mensen deze koolhydraten goed gebruiken vanwege de zware arbeid die ze dagelijks verrichtten. Terwijl we nu veel minder bewegen en minder zwaar werk doen, zijn we wel alleen maar meer koolhydraatrijk voedsel gaan eten, een ontwikkeling die er onder andere toe heeft geleid dat tegenwoordig steeds meer mensen kampen met overgewicht.

Wat zijn de voordelen van een ketogeen dieet?

Koolhydraatarme diëten, waaronder het ketogeen dieet, mijden koolhydraten en leggen de nadruk op het eten van gezonde vetten, eiwitten, groenten, fruit, noten en zaden. Een koolhydraatarm dieet is een ketogeen dieet wanneer 75% van je voeding bestaat uit vetten, 20% uit eiwitten en slechts 5% uit koolhydraten. Bij andere koolhydraatarme diëten liggen de verhoudingen anders en eet je bijvoorbeeld meer eiwitten, minder vetten of meer koolhydraten. Voordelen van een ketogeen dieet zijn onder meer dat je bloedsuikerspiegel constanter blijft en dat je meestal zult afvallen, doordat je insulineniveau daalt en je glucosereserves opraken. Je hebt bovendien meestal minder last van een hongergevoel en het keto dieet lijkt een positieve invloed te hebben op het functioneren van de hersenen. Er zijn dan ook veel onderzoeken naar de invloed van een ketogeen dieet op aandoeningen als Parkinson, Alzheimer en epilepsie, maar er zijn nog geen gezondheidsclaims toegestaan die deze werking onderschrijven.

Het gebruik van ketonen in de sportwereld

Het gebruik van ketonen is al langere tijd populair in de sportwereld. Lang werd gedacht dat ketonen alleen door ons lichaam zelf konden worden aangemaakt. Tijdens een onderzoek aan de universiteit van Oxford naar een effectieve energieleverancier voor militairen in het leger van de Verenigde Staten, werd echter een manier ontdekt om ketonen zelf te produceren, exogene ketonen genaamd. Aangezien de onderzoekers ook bij studies in de sportwereld betrokken waren, waaide de ontdekking al snel over naar deze branche in de vorm van ketonendranken. Een sporter die suppleert met ketonen, stelt in feite het glucoseverbruik van zijn of haar lichaam uit, doordat de exogene ketonen die het lichaam binnenkrijgt als eerste worden verbruikt. Ketonen zijn heel efficiënt; ze leveren per eenheid meer energie dan glucose en produceren minder afvalstoffen tijdens de verbranding. Ketonendranken zijn dan ook met name populair onder duursporters, aangezien je je energievoorraad ermee langer kunt bewaren.

Exogene ketonen supplementen

Er bestaan verschillende exogene ketonen supplementen, met name supplementen in de vorm van vloeibare esters of in de vorm van poeders - ook wel ketonzouten genoemd - zijn populair. De ketonzouten worden gemaakt van aan een mineraal gebonden bèta-hydroxybutyraat (BHB), terwijl de esters bestaan uit bèta-hydroxybutyraat (BHB), acetoacetaat (AcAc) of een combinatie van beide. Esters zijn over het algemeen geconcentreerder, maar daardoor zijn ze ook prijziger en ze hebben bovendien een erg zure of bittere smaak. BHB-poeders worden dan ook voornamelijk gebruikt door mensen die een ketogeen dieet of ander gezondheidsdieet volgen, met als doel om (sneller) in een staat van ketose te geraken. Het zijn vooral topsporters die voor de esters kiezen. Ergomax heeft een uitgebreid assortiment op het gebied van exogene ketonen supplementen van verschillende hoog aangeschreven merken, zoals KetoForce – Exogeen Ketonzout van Ketosports of Ketone Ester van Prototype Nutrition. Ergomax biedt ook diverse supplementen aan die goed passen binnen een koolhydraatarm of ketogeen dieet, zoals Runderlever – Grasgevoerd van Ancestral Supplements of Bottenbouillon – Grasgevoerd Rund van Broth of Life.